Akreditasyon nedir?
Akreditasyon uygunluk değerlendirme kuruluşlarınca gerçekleştirilen çalışmaların ve dolayısıyla bu çalışmalar sonucunda düzenledikleri uygunluk sertifikalarının (deney ve muayene raporları, kalibrasyon sertifikaları, yönetim sistemi belgeleri, ürün belgeleri, personel belgeleri vb) güvenilirliğini ve geçerliliğini desteklemek amacıyla oluşturulmuş bir kalite altyapısıdır.
Uygunluk değerlendirme kuruluşlarının akreditasyonu; ilgili uygunluk değerlendirme kuruluşları için yeterlilik kriterlerini belirleyen uluslararası standartlar, ilgili sektöre özel gereklilikler ve bölgesel veya uluslararası akreditasyon kuruluşları tarafından belirlenmiş rehber dokümanlarda tarif edilmiş, dünya genelinde kabul görmekte olan gereklilikler esas alınarak gerçekleştirilmektedir.
Akreditasyon faaliyetleri;
· tarafsız olarak ele alınmalı;
· şeffaf ve etkili olmalı;
· ilgili tüm teknik alanlarda ve akreditasyon süreçlerinde profesyonel, güvenilir, etik ve yetkin değerlendiricileri ve teknik uzmanları kullanmalıdır.
Akredite Sertifikaların Geçerliliği Nasıl Sağlanır?
Akredite sertifikaların küresel kabulü noktasında ise akreditasyon kuruluşlarının bağlı olduğu çatı yapılar işlev görmektedir. Bu sayede herhangi bir akreditasyon kurumunun akreditasyonunu taşıyan bir sertifika bu yapı kapsamındaki tüm diğer kurum ve kuruluşlar tarafından kabul görmektedir. Akreditasyon kuruluşları arasındaki güven mekanizması ise bu kuruluşlar tarafından oluşturulmuş olan IAF (Uluslararası Akreditasyon Forumu), ILAC (Uluslararası Laboratuvar Akreditasyonu Birliği ), EA (Avrupa Akreditasyon Birliği) vb uluslararası veya bölgesel örgütler ile yapılmakta olan çok taraflı karşılıklı tanıma anlaşmaları ile tesis edilmektedir.
Zorunlu mu Gönüllü mü?
Akreditasyon ağırlıklı olarak gönüllü bir faaliyet olarak görülüyordu, ancak birçok ekonomide hükümetler tarafından geniş bir şekilde benimsenmeye başladıkça ve daha fazla hükümet ve düzenleyici kurum, akreditasyonun hükümetlere halkı standart dışı ürün ve hizmetlerin zararlarından koruma sorumluluklarını yerine getirmeye yardım etmek için sağladığı faydaları takdir ettikçe pek çok alanda zorunlu hale gelmeye başlamıştır. Akredite olmayan belgelendirme faaliyetlerinin yasaklanması gibi bir durum söz konusu olmamakla birlikte, güven ve kabul edilebilirlik anlamında akredite sertifikalar her zaman ön plandadır. Akredite olmayan sertifikaların güvenilirliği uygunluk değerlendirme kuruluşunun güvenilirliği ile sınırlıdır.
Faydaları Nelerdir?
Akreditasyonun toplumun pek çok unsuru bakımından birçok faydası vardır. Bu faydaları; hükümetler, iş dünyası, akredite kuruluşlar ve tüketiciler açısından değerlendirmek yerinde olacaktır.
Hükümetler açısından akreditasyon;
Daha iyi bir toplum düzeni, iyi yönetişim, adil piyasalar ve kamu güvenini de içeren geniş bir yelpazedeki hükümet politika alanlarında giderek daha değerli bir araç olarak kabul edilmektedir. Hükümetler tarafından politikalarını daha verimli bir şekilde uygulamak ve sağlık, gıda üretimi, enerji arzı, iklim değişikliği, bilgi güvenliği ve kişisel güvenlik gibi çeşitli alanlarda yükümlülüklerini yerine getirmeye yardımcı olmak için etkili bir araç olarak kullanılmaktadır.
· Merkezi ve yerel yönetimlerin kendi uzman değerlendirme personelini istihdam etme ihtiyacını azaltır. Akreditasyon, hükümetlerin ticari değerlendirme ve teftiş hizmetleri sağlayıcılarına güvenmesini sağlar.
· İş dünyası ve kamu güveni oluşturur.
· Halkın güvenini, sağlığını ve güvenliğini veya çevreyi etkileme potansiyeli olan faaliyetlerin güvenilirliğini sağlarken Yönetmeliğe bir alternatif sunar.
· Özel sektörde ve kamu sektöründe inovasyonu mümkün kılar.
İş dünyası açısından akreditasyon;
Şirketler, gönüllülük esasıyla (örneğin ürün arızası riskini azaltmak, müşteri şikayetlerini azaltmak için) veya yasal gerekliliklerin (sağlık ve güvenlik düzenlemeleri gibi) bir sonucu olarak bağımsız değerlendirmeler satın alırlar. En yaygın olarak bu değerlendirmeler ekipmanın kalibrasyonu, ürün testi, ekipmanın muayenesi ve yönetim sistemlerinin belgelendirilmesidir. Bu anlamda akreditasyon;
· Akredite bir kuruluş seçmek karar verme ve risk yönetimi için önemli bir araçtır.
· Kuruluşlar akredite olmuş ve dolayısıyla yetkin bir tedarikçi seçerek zamandan ve paradan tasarruf edebilirler.
· Güvenilir ölçümler, testler ve denetimler, ürün arızasını sınırlamak, arıza süresini azaltmak ve üretim maliyetlerini kontrol etmek için en iyi uygulamalara uygun olarak gerçekleştirilir.
· Uluslararası kabul görmüş standartlara dayalı akredite hizmetler, rekabet avantajı sağlayabilir ve ihracat pazarlarına erişimi kolaylaştırabilir.
Akredite belgelendirme kuruluşları açısından;
· Rekabet avantajı: Akreditasyon, personelin yetkin olduğuna dair bağımsız bir güvence sağlar ve daha büyük organizasyonlarla rekabet etmeyi sağlar.
· Pazara erişim: Akreditasyon, artan sayıda kamu ve özel sektör kuruluşu tarafından belirlenmektedir. Küresel olarak tanınan ve kabul edilmiş bir akreditasyona sahip olan kuruluşlara küresel fırsatlar yaratır.
· Akreditasyon, yeteneklerdeki boşlukları vurgulayarak, daha iyi kurumsal verimlilik ve çıktılar için fırsat sağlar.
· Akreditasyonu riskin değerlendirilmesinde önemli bir faktör olarak kabul eden ve bu nedenle daha düşük primler sağlayabilen bir dizi sigorta komisyoncusu ve sigortacısı vardır.
Müşteriler ve tüketiciler açısından;
· Uzmanlıkları olmayan bir alanda bir ürün veya hizmet satın almak istediklerinde aradıkları uygunluğun güvenebilecekleri bir bağımsız kuruluş tarafından teyit edilmiş olmasının güvenini hissederler.
· Globalleşen dünyadaki ciddi rekabet ortamında karşılaşabilecekleri riskleri minimize ederler.
· Herhangi bir sorunla karşılaştıklarında başvurabilecekleri üst kurumlar olduğunu bilmenin güvenini yaşarlar.
Sonuç olarak;
Arabanız veya evinizdeki bir elektrikli eşya arızalandığında yetkili servisten veya sıradan bir tamirciden destek almak gibi iki seçeneğimiz vardır. Sıradan bir tamirci daha ucuz olabilir, ürünün yapısına uygun olmayan isteklerinizi yerine getirmek konusunda da daha istekli olabilir. Fakat verdiği onarım hizmetinden emin olamayabilirsiniz, kısa bir süre sonra tekrar bir arıza olduğunda sorumluluk üstlenmeyebilir, hatta yaptığı işlemler daha büyük maliyetli başka arızaların ortaya çıkmasına sebep olabilir. Karşınızda muhatap alabileceğiniz ve zararınızı tazmin edebileceğiniz kimseyi bulamayabilirsiniz. Bu tür durumlarla karşılaşmamak için pek çoğumuz yetkili servisten destek almayı tercih ederiz. Kurumsal dünyada da akredite belgelendirmeleri tercih ederek risklerimizi minimum düzeye indirmiş oluruz.
Kaynaklar:
www.iaf.nu
www.ukas.com
www.turkak.org.tr